Datujący się od czasów wczesnego średniowiecza, położony w pięknej krajobrazowo dolinie Nidy Pińczów, był na przestrzeni lat areną licznych wydarzeń, które zaznaczyły się wyraźnie w dziejach chrześcijaństwa w Polsce a nadto i zakonu.
Począwszy od 1428 roku, kiedy to staraniem kardynała Zbigniewa Oleśnickiego Pińczów otrzymał prawa miejskie następował rozwój miejscowości z najbardziej charakterystycznymi dla niej budowlami: zamkiem i położoną nieopodal kaplicą św. Anny oraz dominującym w miejskiej zabudowie klasztorem paulinów, którzy przez wiele lat zarządzali kościołem farnym poświęconym św. Janowi Ewangeliście. Wiek XVI był czasem wielkich zmian społecznych, które znalazły swój oddźwięk na niwie religijnej. Za sprawą ówczesnych właścicieli miasta – Oleśnickich, znaleźli w nim schronienie pierwsi polscy protestanci. Ich ożywiona działalność dotyczyła nie tylko duszpasterstwa w ścisłym tego słowa znaczeniu, ale koncentrowała się również na edukacji. W roku 1551 powołano do istnienia gimnazjum protestanckie, które z czasem zyskało ogromną renomę. Wydatną pomocą w dziele edukacji była ponadto drukarnia. Pod koniec XVI wieku nowi właściciele tych ziem – Myszkowscy, lokowali w pobliżu Pińczowa miejscowość Mirów. To właśnie na zaproszenie Zygmunta Myszkowskiego, marszałka wielkiego koronnego, przybyli w 1605 roku do Mirowa reformaci, aby osiedlić się przy zbudowanej dla nich prowizorycznej drewnianej kaplicy. Niestety w krótkim czasie mirowscy reformaci musieli klasztor i Polskę opuścić; stało się tak wskutek dekretu nuncjusza Simonetty, którego inspirowali w tym celu obserwanci nazywani popularnie bernardynami. Ponowne osiedlenie reformatów nastąpiło w roku 1683, kiedy to Stanisław Kazimierz Myszkowski realizując wolę swego stryjecznego dziada Zygmunta zwrócił się do nich z prośbą objęcia fundacji przy istniejącym już kościele p. w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny; uroczyste wprowadzenie zakonników nastąpiło 4 października. Wkrótce rozpoczęto budowę klasztoru, który ukończony został w 1706 roku; równolegle trwały prace wykończeniowe przy kościele i jego wystroju. Trzeba tu jednak podkreślić, że niektóre pierwotne zamiary konstrukcyjne i architektoniczne uległy zmianie, aby cały kompleks był zgodny z ustawodawstwem reformackim. Działalność duszpasterska zakonników była ściśle powiązana z kontemplacyjnym stylem życia. Wypracowany u zarania ich pobytu schemat wspólnej modlitwy z ludem przetrwał, w niemal niezmienionej formie, do końca XIX wieku. Podstawowe modlitwy ku czci Maryi czczonej w jej obrazie będącym kopią wizerunku Salus Populi Romani z rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore, z domalowanymi postaciami świętych Wojciecha i Stanisława, rozszerzono o nabożeństwa właściwe duchowości franciszkańskiej (szopki bożonarodzeniowe, rozważanie tajemnic Męki Pańskiej). Wszelkie działania koordynowano z paulinami, którzy obsługiwali pińczowską farę. Reformaci wspierali ich wydatnie, zwłaszcza w spowiedzi oraz posłudze kaznodziejskiej. W latach zaborów zakonnicy, mimo iż byli udręczeni rozmaitymi szykanami, utrzymali wysoki poziom życia duchowego i nadal wypełniali swe pierwotne obowiązki; wielokrotnie byli proszeni o pomoc w bliższej lub dalszej okolicy a po wygnaniu paulinów w 1819 roku, przejęli duszpasterstwo parafialne dla całego miasta. Kolejna fala represji związana była z Powstaniem Styczniowym. Jego stłumienie było spotęgowane zamknięciem wielu klasztorów i ograniczeniem działalności pozostałych placówek. Zakonnicy zgromadzeni w klasztorze pińczowskim otrzymali zakaz wychodzenia poza jego mury, a ponadto uniemożliwiono im wszelkie kontakty z przełożonymi zakonnymi poddając ich pod władzę biskupa kieleckiego. Nadzorujący ich życie wizytatorzy na wszelkie sposoby starali się ulżyć ich trudnej doli czasami odnosząc sukcesy. Końcowe lata XIX wieku cechowała coraz mniejsza liczebność zakonników; ostatni z nich – o. Innocenty Boniszewski zmarł w roku 1910 i klasztor skasowano. Jeszcze za jego życia zabudowania klasztorne przejęto na szpital (1908), który lokował się w nich aż do 2002 roku. Rektorem kościoła ustanowiony został ks. Karol Wójcik, który żył jeszcze, kiedy w 1928 roku franciszkanie wrócili do swojej fundacji. Stopniowo podejmowano coraz bardziej angażujące obowiązki duszpasterskie powracając, według możliwości, do zwyczajowej pomocy okolicznemu duchowieństwu. W latach II wojny światowej klasztor był siedzibą Rady Głównej Opiekuńczej, przez co mieszkający w nim zakonnicy unikali rewizji ze strony okupanta a tym samym mogli udzielać schronienia członkom ruchu oporu lub innym zagrożonym restrykcjami osobom. Czasy najnowsze ukazują przede wszystkim stopniowo rozszerzaną cześć Matki Bożej Mirowskiej, którą zakonnicy propagowali podczas rekolekcji i misji ludowych tak w okolicy jak i w innych regionach kraju. Wieloletnie starania zostały uwieńczone uroczystością koronacyjną w dniu 14 czerwca 1992 roku. Po dziś dzień, jak przed wiekami, wierni swej Niebieskiej Opiekunce przedstawiają uwielbienia, dziękczynienia i prośby: „Matko Boża Mirowska, spojrzyj na swój naród, króluj nad nami wśród burz i nocy i dla dzieci swych bądź Matką. Pod swą obronę weź kraj nasz cały i daj nam byt spokojny, Matko Boża Mirowska, módl się za nami.”
Przy klasztorze działa od 2013 r. Centrum Duchowości Franciszkańskiej – „Culmen et Fons”, w którym odbywają się cyklicznie kilkudniowe rekolekcje zamknięte, rekolekcje formacyjne dla grup zorganizowanych, dni skupienia, dni otwarte oraz przyjmowane są osoby indywidualne, które odbywają rekolekcje pod opieką kierownika duchowego. Ojcowie franciszkanie prowadzą również rekolekcje dla księży. Działalność ewangelizacyjna Centrum przejawia się także w organizowaniu rekolekcji w różnych ośrodkach duszpasterskich w Polsce, a także rekolekcji „w drodze” w ramach pielgrzymek, m.in. do Medjugorie, Ziemi Świętej, Lourdes, Fatimy, Asyżu, Gargano, a także Guadalupe. Centrum Duchowości Franciszkańskiej tworzą trzej ojcowie: o. Teodor Knapczyk (Sekretarz Ewangelizacji), o. Pacyfik Iwaszko i o. Józef Witko.
Klasztor i parafia p.w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
ul. Klasztorna 29
28-400 Pińczów
tel. 41-357-20-84
